تفسير نمونه ج : 1ص :138
كه در هيچيك از مناطق جهان ... شبيه و نظير نداشته است
7 -ژوللابوم انديشمند و نويسنده فرانسوى در كتاب تفصيل الايات مىگويد : دانش و علم براى جهانيان از سوى مسلمانان بدست آمد و مسلمين علوم را از قرآنى كه درياى دانش است گرفتند و نهرها از آن براى بشريت در جهان جارى ساختند ... .
8 -دينورت مستشرق ديگرى مىنويسد : واجب است اعتراف كنيم كه علوم طبيعى و فلكى و فلسفه و رياضيات كه در اروپا رواج گرفت عموما از بركت تعليمات قرآنى است و ما مديون مسلمانانيم بلكه اروپا از اين جهت شهرى از اسلام است ! .
9 -بانو دكتر لوراواكسيا واگليرى استاد دانشگاه ناپل در كتاب پيشرفت سريع اسلام مىنويسد : كتاب آسمانى اسلام نمونهاى از اعجاز است...قرآن كتابى است كه نمىتوان از آن تقليد كرد ، نمونه سبك و اسلوب قرآن در ادبيات سابقه ندارد ، تاثيرى كه اين سبك در روح انسان ايجاد مىكند ناشى از امتيازات و برتريهاى آن است ... چطور ممكن است اين كتاب اعجاز آميز ساخته محمد (صلىاللهعليهوآلهوسل م) باشد در صورتى كه او يكنفر عرب درس نخواندهاى بود ... ما در اين كتاب گنجينهها و ذخائرى از علوم مىبينيم كه فوق استعداد و ظرفيت باهوشترين اشخاص و بزرگترين فيلسوفان و قوىترين رجال سياست و قانون است.
بدليل اين جهات است كه قرآن نمىتواند كار يك مرد تحصيل كرده و دانشمندى باشد .
تفسير نمونه ج : 1ص :139
وَ بَشرِ الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ أَنَّ لهَُمْ جَنَّتٍ تجْرِى مِن تحْتِهَا الأَنْهَرُكلَّمَا رُزِقُوا مِنهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقاًقَالُوا هَذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِن قَبْلُوَ أُتُوا بِهِ مُتَشبِهاًوَ لَهُمْ فِيهَا أَزْوَجٌ مُّطهَّرَةٌوَ هُمْ فِيهَا خَلِدُونَ(25)
ترجمه:
25 -به كسانى كه ايمان آوردهاند و عمل صالح دارند ، بشارت ده ، كه باغهائى از بهشت براى آنها است ، كه نهرها از زير درختانش جارى است ، هر زمانى كه ميوهاى از آن به آنها داده شود ، مىگويند اين همان است كه قبلا به ما روزى شده بود ( ولى چقدر اينها از آنها بهتر و عاليتر است ) و ميوههائى كه براى آنها مىآورند همه ( از نظر خوبى و زيبائى ) يكسانند ، و براى آنها همسرانى پاك و پاكيزه است و جاودانه در آن خواهند بود .
تفسير : ويژگى نعمتهاى بهشتى
از آنجا كه در آخرين آيه بحث گذشته ، كافران و منكران قرآن به عذاب دردناكى تهديد شدند ، در آيه مورد بحث ، سرنوشت مؤمنان را بيان مىكند تا همانگونه كه روش قرآن است با مقابله اين دو با هم ، حقيقت روشنتر شود.
نخست مىگويد : به آنها كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادهاند بشارت ده كه براى آنها باغهائى از بهشت است كه نهرها از زير درختانش جريان دارد ( و بشر الذين آمنوا و عملوا الصالحات ان لهم جنات تجرى من تحتها الانهار ) .
مىدانيم باغهائى كه آب دائم ندارند و بايد گاهگاه از خارج ، آب براى آنها بياورند ، طراوت زيادى نخواهند داشت ، طراوت از آن باغى است كه هميشه آب
تفسير نمونه ج : 1ص :140
در اختيار دارد ، آبهائى كه متعلق به خود آنست و هرگز قطع نمىشود ، خشكسالى و كمبود آب آن را تهديد نمىكند و چنين است باغهاى بهشت.
سپس ضمن اشاره به ميوههاى گوناگون اين باغها مىگويد : هر زمان از اين باغها ميوهاى به آنها داده مىشود مىگويند : اين همان است كه از قبل به ما داده شده است ( كلما رزقوا منها من ثمرة رزقا قالوا هذا الذى رزقنا من قبل ) .
مفسران براى اين جمله تفسيرهاى مختلفى ذكر كردهاند : بعضى گفتهاند : منظور اين است كه اين نعمتها به خاطر اعمالى است كه ما قبلا در دنيا انجام داديم و زمينه آن از قبل فراهم شده است.
بعضى ديگر گفتهاند : هنگامى كه ميوههاى بهشتى را براى دومين بار براى آنها مىآورند مىگويند اين همان ميوهاى است كه قبلا خورديم ، ولى هنگامى كه آن را مىخورند مىبينند ، طعم جديد و لذت تازهاى دارد ! و به تعبير ديگر فى المثل سيب و انگورى را كه در اين دنيا مىخوريم در هر مرتبه همان طعم قبل را احساس مىكنيم ، ولى ميوههاى بهشتى هر چند ظاهرا يك نوع بوده باشند هر بار طعم جديدى دارند ، و اين از امتيازات آن جهان است كه گوئى تكرار در آن نيست ! .
بعضى ديگر گفتهاند : منظور اين است كه آنها هنگامى كه ميوههاى بهشتى را مىبينند آن را شبيه ميوههاى دنيا مىيابند ، تا خاطره نا مانوسى نداشته باشد ، اما به هنگامى كه مىخورند طعم كاملا تازه و عالى در آن احساس مىكنند .
هيچ مانعى ندارد كه جمله بالا اشاره به همه اين مفاهيم و تفاسير باشد چرا كه الفاظ قرآن گاه داراى چندين معنى است.
---------- Post added at ۲۱:۲۳ ---------- Previous post was at ۲۱:۲۲ ----------
تفسير نمونه ج : 1ص :141
سپس اضافه مىكند و ميوههائى براى آنها مىآورند كه با يكديگر شبيهند ( و اتوا به متشابها).
يعنى همه از نظر خوبى و زيبائى همانندند ، آنچنان در درجه اعلا قرار دارند كه نمىشود يكى را بر ديگرى ترجيح داد ، به عكس ميوههاى اين جهان كه بعضى ممكن است نارس باشند ، بعضى بيش از حد رسيده ، بعضى كم رنگ و بو بعضى خوشبو و معطر ، ولى ميوههاى باغهاى بهشت يك از يك خوشبوتر ، يك از يك شيرينتر و يك از يك جالبتر و زيباتر ! و بالاخره آخرين نعمت بهشتى كه در اين آيه به آن اشاره شده همسران پاك و پاكيزه است مىفرمايد : براى آنها در بهشت همسران مطهر و پاكى است ( و لهم فيها ازواج مطهرة ) .
پاك از همه آلودگيهائى كه در اين جهان ممكن است داشته باشند ، پاك از نظر روح و قلب ، و پاك از نظر جسم و تن.
يكى از اشكالات نعمتهاى دنيا اين است كه انسان در همان حال كه داراى نعمت است فكر زوال آن را مىكند و خاطرش پريشان مىشود ، و به همين دليل هرگز اين نعمتها نمىتواند آرامش آفرين گردد ، اما نعمتهاى بهشتى چون جاودانى است و فنا و زوالى براى آن نيست از هر جهت كامل و آرام بخش است ، لذا در پايان آيه مىفرمايد : مؤمنان جاودانه در آن باغهاى بهشت خواهند بود ( و هم فيها خالدون ) .
نكتهها :
1 -ايمان و عمل
در بسيارى از آيات قرآن ، ايمان و عمل صالح در كنار هم واقع شدهاند به گونهاى كه نشان مىدهد اين دو جدائىناپذيرند ، و راستى هم چنين است زيرا
تفسير نمونه ج : 1ص :142
ايمان و عمل مكمل يكديگرند.
ايمان اگر در اعماق جان نفوذ كند حتما شعاع آن ، در اعمالانسان خواهد تابيد ، و عمل او را عمل صالح مىكند ، همچون چراغ پرنورى كه در درون اطاقى برافروزند ، اشعه آن از تمام پنجرهها و دريچهها به بيرون مىتابد ، و چنين است چراغ پرفروغ ايمان كه در قلب انسان روشن مىشود ، شعاعش از چشم و گوش و زبان و دست و پاكى او آشكار مىگردد ! در سوره طلاق آيه 11 مىخوانيم : و من يؤمن بالله و يعمل صالحا يدخله جنات تجرى من تحتها الانهار خالدين فيها ابدا : آنكس كه به خدا ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد ، او را وارد باغهائى از بهشت خواهد ساخت كه از زير درختانش نهرها جارى است ، هميشه در آن خواهند ماند .
و در سوره نور آيه 55 مىخوانيم وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض : خداوند وعده داده است به افرادى كه ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند آنها را خلفاى روى زمين قرار دهد ! اصولا ايمان همچون ريشه است و عمل صالح ، ميوه آن ، وجود ميوه شيرين دليل بر سلامت ريشه است ، و وجود ريشه سالم سبب پرورش ميوههاى مفيد.
ممكن است افراد بىايمان گهگاه عمل صالحى انجام دهند ، ولى مسلما هميشگى نخواهد بود آنچه عمل صالح را تضمين مىكند ايمانى است كه در اعماق وجود انسان ريشه دوانده باشد و با آن احساس مسئوليت كند .
2 -همسران پاك
جالب اينكه تنها وصفى كه براى همسران بهشتى در اين آيه بيان شده وصف مطهرة ( پاك و پاكيزه ) است و اين اشارهاى است به اينكه : اولين و مهمترين شرط
تفسير نمونه ج : 1ص :143
همسر ، پاكى و پاكيزگى است ، و غير از آن همه تحت الشعاع آن قرار دارد ، حديث معروفى كه از پيامبر (صلىاللهعليهوآلهوسل م) نقل شده نيز اين حقيقت را روشن مىكند اياكم و خضراء الدمن قيل يا رسول الله ! و ما خضراء الدمن ؟ قال المرئة الحسناء فى منبت السوء ! : از گياهان سرسبزى كه بر مزبلهها مىرويد بپرهيزيد ! عرض كردند : اى پيامبر ! منظور شما از اين گياهان چيست ؟ فرمود : زن زيبائى است كه در خانواده آلودهاى پرورش يافته .
3 -نعمتهاى مادى و معنوى در بهشت
گر چه در بسيارى از آيات قرآن ، سخن از نعمتهاى مادى بهشت است : باغهائى كه نهرهاى آب جارى از زير درختان آن در حركت است ، قصرها ، همسران پاكيزه ، ميوههاى رنگارنگ ، ياران همرنگ و مانند آن.
ولى در كنار اين نعمتها اشاره به نعمتهاى معنوى مهمترى نيز شده است كه ارزيابى عظمت آنها با مقياسهاى ما امكانپذير نيست ، مثلا در آيه 72 توبه مىخوانيم : وعد الله المؤمنين و المؤمنات جنات تجرى من تحتها الانهار خالدين فيها و مساكن طيبة فى جنات عدن و رضوان من الله اكبر ذلك هو الفوز العظيم : خداوند به مردان و زنان با ايمان ، باغهائى از بهشت وعده داده كه از زير درختانش نهرها جارى است ، جاودانه در آن خواهند بود ، و مسكنهاى پاكيزه در اين بهشت جاودان دارند ، همچنين خشنودى پروردگار كه از همه اينها بالاتر است و اين است رستگارى بزرگ .
و در آيه 8 سوره بينة بعد از ذكر نعمتهاى مادى بهشت مىخوانيم : رضى الله عنهم و رضوا عنه : خداوند از آنها خشنود است و آنها نيز ازخدا خشنودند.
پاسخ با نقل قول
