شما از کدوم اقوام ایرانی هستین؟
شما از کدوم اقوام ایرانی هستین؟
اقوام ایرانی
ايران سرزمين نژاد ها و قوميت هاي گوناگون است حاصلخيز بودن اين فلات ، وجود جلگه هاي فراوان، اقليم و آب و هواي مناسب و البته قرار گرفتن بين مناطق سرد شمالي و گرم جنوبي همواره باعث شده كه اين فلات خواستگاه تمدن هاي بزرگ و گوناگون باشد
با تحقیقات و کاوش های باستان شناسی که از سوی پژوهشگران و محققان ایران شناس صورت گرفته ، آثار پراکنده ای درگوشه و کنار ایران به ویژه غارهای قدیمی به دست آمده است که تاریخ آن ها را 10000 سال یا بیشتر تخمین میزنند اما اولین سکونت ها در ایران که به صورت گروهی در منطقه ای مستقر شده و آثار آن ها دلالت بر تمدن بزرگ و تاریخ مدرن دارد مربوط به حدود 7000 سال قبل از میلاد مسیح می باشد
حدود هفت هزار سال پيش، تمدنهايی در جلگه های مرکزی ايران در حال شکل گرفتن بود. در مورد اين تمدن ها اطلاعات زيادی در دست نيست. باستان شناسان توانسته اند آثار شگفت انگيزي از اين تمدن ها را در تپه های باستانی سيلک (نزديک کاشان)، مارليک (جنوب گيلان) و حسنلو (جنوب درياچه اروميه) و همچنين شهر سوخته در استان سيستان و بلوچستان بيابند.اخيراً زيگورات (معبد) عظيمي بهمراه اشيايی سنگی در نزديکی جيرفت در استان کرمان کشف شده است. باستان شناسان با تحقيق روی اين آثار حدس می زنند که هزاران سال پيش در جيرفت تمدنی بسيار غنی، برابر و حتی برجسته تر از قديمی ترين تمدن های شناخته شده در جهان (يعني تمدن سومر) شکوفا بوده است
تشكيل دولت هاي قدرتمند و ثروتمند باعث جذب اقوام كوچ نشين و دولت ها ي اطراف ميشد كه به هدف كسب غنائم و چراگاههاي بيشتر به مرزهاي آن دولت وارد ميشدند و البته نتيجه آن جز جنگ و خونريزي چيز ديگه اي نبود اين هجوم و تسلط اقوام گوناگون بر هم باعث بوجود آمدن قوميت ها و تداخل و تركيب آنان باعث بوجود امدن نژاد هاي گوناگون ميشد
از سوي ديگر مهاجرت براي پيدا كردن زمين هاي پهناور چه براي چرا دامها و چه براي كشاورزي يكي ديگر از علل ورود اقوام ديگر بود يكي از بزرگترين ورود و هجوم اقوام غير بومي به ايران كه نژاد و قوميت هاي ايراني را تحت تاثير قرار داد ورود آرياييان به فلات ايران بود
آریایی ها اقوامی بودند که از آسیای مرکزی ، به خاطر یخبندان های فصلی و کمبود غذا ، از شمال فلات ایران و از دو سوی دریاچه ی خزر وارد سرزمینی شدند که بعدها به نام آنها ایران نام گرفت. گروهی از این اقوام به نام پارت ها در مناطق شمال شرقی ایران (خراسان و گرگان امروزی) ساکن شدند و گروه دیگری که ماد و پارس نامیده می شدند ، با گذشتن از آذربایجان ، به سوی سرزمین های جنوب غربی حرکت کردند
تفكر و فرض عامه مردم بر آن است كه ايرانيان و اقوام ايراني همان آرياييان است ولي اين قانون شامل تمامي اقوام نميشود و ممكن است تاريخچه اي قديمي تر از آرياييان داشته باشند
پس از ورود آرياييان جنگ هاي بسياري بين اقوم مهاجم و مدافع رخ داد كه در نهايت به پيروزي آرياييان منجر شد بعضي از اين اقوام در طول زمان يا از بين رفتن يا مهاجرت كرده
البته مستنداتي وجود دارد كه ما با كمك آنان ميتوانيم اقوام در ادوار گوناگون را شناساي كنيم فهرستی از اقوام قلمروی هخامنشی در سنگ‌نوشته‌های تخت جمشید و دیگر جاها آمده است که این فهرست بدین شرح است:
• پارس‌ها
• مادها
• لیدی‌ها
• مُکرانی‌ها (جنوب بلوچستان امروزی)
• عربها
• یونانی‌ها
• ارمنی‌ها
در عصر حاضر اقوام مختلفي در ايران زندگي ميكنند كه در ذيل توضيح داده شده
اقوام ایران‌زمین مردمانی هستند با پيشينه اي باستان كه در محدوده شاهنشاهي
ایران زندگی می‌کردند. این قلمرو شاهنشاهی در زمان‌های گوناگون یکسان نبوده (در دوران هخامنشی گسترده‌تر بوده است). ولی، قلمرو اشکانی و ساسانی با تغیرات کمی به مدت حدود ۹۰۰ سال یکسان بوده است. این تاریخ مشترک موجب اشتراک این اقوام در برخی رسوم و آیین‌ها شده است. از نظر زبانی نیز، اکثر این اقوام ایرانی‌زبان بوده‌اند و رواج زبان پهلوی (یا پارسی میانه) در این قلمرو باعث نزدیکی بیشتر زبانی این اقوام شده است بطوری‌که در ادامه، شاخهٔ غربی زبانهای ایرانی را به وجود آورده است.
ترکمنها
ترکمنها از نـژاد اقـوام ترک هستـند. اين قوم اصولا در منطقه ترکمن صحرا (جلگه واقع در شرق استان مازندران و شمال استان خراسان و در همسايگي جمهوري ترکمنستان) زندگي مي کنند. به لحاظ تاریخی در نتیجه قراردادی که برای تعیین مرز بین المللی بین ایران و شوروی سابق توسط حاکمان وقت ایران و روسیه به امضا رسید، تعداد زیادی از ترکمنها در داخل مرز ایران ماندند. در آن قرارداد رودخانه اترک بعنوان مرز مشترک دو کشور تعیین گردید.
کردها
کردها یکی از اقوام ساکن خاورمیانه هستند که در غرب آسیا و در بخش غربی فلات ایران زندگی می‌کنند. کردها به زبان کردی، از شاخه غربی زبانهای ایرانی سخن می‌گویند. کردها در ناحيه گسترده اي در خاور ميانه پراکنده اند، از شرق ترکيه ( که 10 ميليون کرد در آن ساکنند ) گرفـته تا شمال شرقي عـراق و از قسمتهايي در مرز سوريه تا مناطق غرب و شمال غـرب کشور ايران. به علت اینکه آمارگیری دقیقی از جمعیت کردها انجام نگرفته تمام آمارهای ارائه شده تخمینی هستند. بنا به برآوردهای غیررسمی جمعیت و مساحت این منطقه به طور تقریبی ۲۰ میلیون نفر در سال ۲۰۰۳ در محیطی به وسعت ۱۹۰۰۰۰ کیلو متر مربع است. کردی که اکثر کردها در (ترکیه, ایران , عراق و سوریه) با آن صحبت می‌کنند زبان ادبی و نیمه رسمی به شمار می‌رود و در کشور عراق از زمان اشغال قوای انگلیس تا کنون در مدارس تدریس می‌شود خود به دو بخش تقسیم می‌شود:
• کرمانجی شمالی یا اصطلاحا کرمانجی
• کرمانجی جنوبی یا اصطلاحا سورانی
کرمانجی شمالی گویش کردهای شمال خراسان، ناحیه مرزی ایران و ترکیه، آناتولی شرقی و شمال عراق است. از لحاظ جمعیتی اکثر کردها با یکی از دو لهجه فوق صحبت می‌کنند. سایر گویش های کردی عبارتند از گویش زازا که در قسمت کوچکی از کردستان ترکیه بدان تکلم می‌شود و گویش‌های اورامی، ایلامی، کرمانشاهی، کلهری، کلیایی، پیروندی، لکی، فیلی (و یا پهلی) که در کردستان ایران تکلم می‌شوند. از لحاظ مذهبی اکثریت کردها مسلمان (و اهل‌سنت) هستند. در استانهای کرمانشاهان، ایلام و بخش اعظم لرستان ایران نیز جمعیت قابل ملاحظه کرد شیعه زندگی می‌کنند. البته در بین کردها نزدیک به ۵۰ هزار خانوار و شاید بشتر یزیدیانی هستند علاوه بر این گروهی نیز که به یارسانیا سلسله اهل حق معروفند در بین کردها هستند و بقیه کردها مسیحی یا یهودی هستند.
بلوچ‌ها
بلوچ نام یکی از اقوام خاورمیانه در ایران و پاکستان و افغانستان است. مردم بلوچ‌تبار در جنوب شرقی ایران و شرق پاکستان ساکنند. زبان بلوچی یکی از زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی است. بلوچ ها، که نامشان در لغـت به معـناي آواره است، از معـدود نـژادهاي ايراني اند که عـمدتا شيوه زندگي نيمه باديه نشيـني خود را حفظ کرده اند. بـيابان‌هاي وسيع و بسيار کم جمعـيت که منـتها اليه جنوب شرقي ايران و نواحي دور افتاده غرب پاکستان را در بر مي گيرد، سکونـتگاه طبـيـعـي بلوچهاست. بلوچ‌ها سوارکاران ماهر و چابکي هستـند و مسابقات شتردواني آنها بسيار مشهور است.
بخـتـياري‌ها
بختیاری نام یکی از قوم‌های بزرگ لر ایران معروف به لر بزرگ است که در زاگرس میانی سکونت دارند. (لر کوچک نیز نقریباً ساکنین لرستان و ایلام امروزی هستند). مناطق دورافتاده استان چهار محال و بخـتـياري و خوزستان سکونتگاه اکثر مردم بخـتـياري است. ولي امروزه تعـداد بسيار زيادي از آنان در روستاها و شهرهاي ساکن شده اند. گویش بختیاری یکی از گویش‌های پارسی‌تبار یعنی از دسته جنوب غربی زبانهای ایرانی است. گویش‌ها و زبانهای پارسی‌تبار عبارت‌اند از فارسی، لری، بختیاری، لارستانی، و کومزاری. برخی از زبانشناسان، بختیاری را زیرشاخه‌ای از لری به شمار می‌آورند و برخی آن را شاخه‌ای جدا می‌دانند. یکی از اقوامی که در کنار بختیاریها هویت جداگانه ای کسب کرده اند عرب های کمری هستند.
این اصطلاح را در مورد عرب‌هایی به کار می برند که در مجاورت بختیاریها زندگی می‌کنند و با ایشان وصلت کرده‌اند؛ لذا از نظر رسم و رسوم و زبان و... اشتراکات زیادی با بختیاریها پیدا کرده‌اند. اما در اصل بختیاری نیستند. در حقیقت عرب کمری‌ها اعرابی هستند که اصطلاحاً در کوه و کمر زندگی می‌کنند و وجه تسمیه ایشان نیز همین است. زبان ایشان در اصل عربی است که به عربی عراق بیشتر نزدیک است تا اعراب خوزستان و به مرور زمان با گویش بختیاری ترکیب شده است و اصطلاحاتی مخصوص به خود پیدا کرده است طوری که فهم آن هم برای اعراب و هم برای بختیاریها ممکن نیست.
قـشقـايي‌ها
قشقائی یکی از دو ایل بزرگ ایران است (ایل بزرگ دیگر بختیاری است.) بـيشتر ايل قـشـقايي در استان فارس ساکن هستـند. بسياري از آنها هنوز بصورت سيار در فصول مخـتـلف سال از يـيلاق به قـشلاق *** مي کنند. قـشقايي‌ها ترک تبار هستـند. يكي از مناطق مهم عشايري ايران, استان فارس مي باشد و بزرگترين ايل ايران (ايل قشقايي) با شش طايفه در فارس به كوچ روي ادامه مي دهند. علاوه بر ايل قشقايي، ايل خمسه و ايل محسني و همچنين طوايف كوچكتري به زندگي عشايري خود در فارس ادامه مي دهند. ايل قشقائى يکى از ايلات مهم ترک زبان ايران است. قشقائى‌ها در دوره‌هاى مختلف به تدريج به اين سرزمين کوچيده و در آن ساکن شده‌اند.
در بررسی ایلات و عشایر ایران این نکته نیز اهمیت دارد که عشاير ترک‌زبان در سراسر ايران پراکنده هستند. این مساله بویژه با حکومت سلجوقيان، مغولان، تيموريان و صفويه شدت یافت. قشقائی‌ها شیعه جعفری هستند و به آداب و رسوم خود علاقه‌مندند. زبان قشقائی‌ها ترکی قشقائی آمیخته به فارسی است و همه آنها فارسی را خوب می‌دانند و به آن به آسانی سخن می‌گویند. جمعیت ایل قشقائی نزدیک به 30 هزار خانوار یعنی 150 هزار نفر است. سازمان ایل قشقائی به ترتیب از فرد تا ایل به صورت زیر است: نفر- خانوار - ایشوم - تیره – طایفه - ایل. هر طایفه از چندین تیره و هر تیره از چندین«ایشوم» و هر چند ایشوم از چند خانوار تشکیل شده است.
لرها
لرها از نـژاد آريايي آميخـته با قوم کاشي يا کاسيت هستـند. در طول تاريخ گروه‌هايي از اعـراب و ترک‌ها نيز با لرها اختلاط نـژادي پـيدا کردند ولي در مجموع اصالت نـژادي آنها دست نخورده باقي مانده است. لرها که دو درصد جمعـيت کشورمان را تشکيل مي دهند، عمدتا در استانهاي لرستان و کرمانشاه و تا حدودی همدان ساکنند.
پارسي‌ها (فارس‌ها)
بـيش از 65% از جمعـيت ايران از نـژاد فارس (پارس) هستـند. فارس ها از اعـقاب نـژاد ايلامي يا آريايي هستـند که در هزاره دوم پـيش از ميلاد در فلات مياني ساکن شدند و نام پارس (پرشيا) را براي ايران برگزيدند. فارسی‌زبانان ایران ترکیبی از اقوام مختلف ایران باستان هستند. فارسی‌زبانان، افزون بر ایران در افغانستان، تاجیکستان، سمرقند در ازبکستان نیز وجود دارند. فارسی‌زبانان در ایران بزرگ‌ترین گروه زبانی به شمار می‌آیند. زیرا طی چند دهه اخیر میلیون‌ها مهاجری که از مناطق زبانی دیگر به تدریج به استان تهران و دیگر شهرهای بزرگ ایران مرکزی آمده‌اند و زبان فارسی زبان اول یا تنها زبان نسل دوم یا سوم آنها گشته، درصد فارسی زبانان ایران را تا درجه زیادی بالا برده است.
فارسی، پارسی، (نام قدیمی: پارسی دری) زبانی است که در کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، و ازبکستان به آن سخن رانده می‌شود. زبان فارسی از خانوادهٔ زبانهای هندو اروپايي است. نیاکان این زبان زبانهای پارسی میانه (پهلوی) و پارسی باستان هستند. در این زبان البته در ایران ۳۲ حرف وجود دارد که به مجموع آنها الفبا گفته می‌شود.
اعـراب
حدودا 4 درصد (دو و نيم ميليون نفر) جمعـيت ايران عـرب تبار هستـند که بـيشتر آنها در استان خوزستان و جزاير خليج فارس سکنا گزيده اند. اکثر عـربهاي ايران هنوز به زبان عـربي تکلم مي کنند. آغاز *** عربها به خوزستان از پیش از اسلام در دوران ساسانیان بوده است. البته پس از اسلام نیز قبایل عرب در پی لشکریان فاتح، به سوی کشورهای گشوده شده از جمله مناطقی از ایران *** کردند که در خوزستان به علت وجود اعراب پیش از اسلام، پس از اسلام نیز قبایل و عشایر بسیاری به این منطقه آمدند. البته امروزه جمعیت عربهای خوزستان نسبت به اقوام فارسي‌زبان (بختیاریها، شوشتری و دزفولی‌ها) در اقلیت قرار دارند.
آذري‌ها
آذربایجان نام منطقه‌ای جغرافیایی است در شمال غرب ایران شامل استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل. این منطقه سکونتگاه اصلی آذری های ایران است. ترک‌هاي آذري بزرگترين اقليت قومی ايران و تشکيل دهنده 25 درصد کل جمعـيت ايرانند. هر چند عـمده ترک‌ها در استانهاي آذربايجان شرقي، غربي و اردبـيـل زندگي مي کنند اما شمار انـبوهي از آنان در ساير استانهاي کشور ساکنند.
ارامنه و يهوديان
شمار مردم ارمنی‌تبار در جهان پیرامون ۹ میلیون نفر برآورد شده است که از این میان حدود ۳ میلیون نفر از ایشان در جمهوری ارمنستان زندگی می‌کنند و بقیه در بسیاری از کشورهای جهان پراکنده‌اند و بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار نفرشان در ایران ساکن هستند. ارامنه و يهوديان در نقاط مخـتـلف شهري ايران زندگي مي کنند. شمار زيادي از ارامنه در تهران و اصفهان ساکنند. يهوديان ايران نیز قدمتي 2500 ساله دارند. ولي بعـد از 1357 تعـداد اندکي از آنان در ايران ماندگار شدند که عـمدتا در چهار شهر تهران، همدان، اصفهان و شيراز باقي مانده اند.
آشوریان
بر اساس شواهد و مدارک موجود، آشوری‌ها، قرن‌ها در ایران سکونت داشته‌اند، لیکن نمی‌توان تاریخ دقیق ورود آنان را به ایران مشخص کرد. برخی از این مهاجرت‌ها در زمان تیگلات پلسر اول (۱۰۱۵-۱۰۷۷ ق.م) امپراتوری آشور، سناخریب، سرحدون و آشور بنی‌پال، شاپور اول (خسرو انوشیروان)، خسرو پرویز، خلافت عمر ـ یکی از خلفای راشدین ـ و بالاخره در سال‌های اولیه جنگ جهانی اول پس از کشتار عظیم ارامنه و آشوری‌های ترکیه توسط ترکان عثمانی بوده اند. به طور کلی می‌توان گفت که اسکان آشوری‌ها در ایران با تاریخ این سرزمین عجین بوده است. واقعیت این است که آشوری‌ها پس از سقوط امپراتوری در بین‌النهرین، جزئی از ملت ایران شده و با مردم این سرزمین سرنوشت مشترک پیدا کرده‌اند.
آشوری‌ها خود به فرقه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. فرق مذهبی آشوری‌ها عبارت است از کلیسای شرق آشوری، کلیسای کاتولیک (کلدانی آشوری)، کلیسای انجیلی آشوری، کلیسای جماعت خدا یا برادران آشوری (پنطیکاستی). در حال حاضر تدریس زبان آشوری، در مدارس اختصاصی آشوریان ایران و برپایی مراسم و آیین‌های دینی و مذهبی در کلیساهای چهارگانه آشوری به موجب قانون اساسی ایران آزاد است و انجام می‌شود. همچنین آشوریان ایران در مجلس شورای اسلامی دارای یک نماینده هستند که این نماینده صاحب اختیاراتی همانند ۲۹۰ نماینده دیگر مجلس است.
ایل‌ها
عمارلو خراسان
عمارلو نام یکی از ایلهای کرد کرمانج است که مرکز ایشان دشت ماروش Maarus یا ماروسک Maaruzsk در شهرستان نیشابور می‌‌باشد. بنا به کتاب حرکت تاریخی کرد به خراسان نوشته کلیم الله توحدی، آنها را شاه عباس صفوی به اینجا آورده و در زمان نادر شاه افشار گروهی ازایشان را به فرماندهی ولی خان عمارلو به استان گیلان و شهرستان رودبار آورده شدند تا در برابر قوای روس مدافع خاک ایران باشند. عده‌ای نیز بر این باورند که ایشان از اقوام آماردAamaard هستند که زمانی تمدن مارلیک را در کرانه سپیدرود بنیان نهادند. نام قدیمی عمارلو خورگام بوده است. فرزندان ولی خان عمارلو امروزه خوانین جیرنده می‌‌باشند و دو خانواده زند Zand و مهرابی Mehraabi را تشکیل می‌‌دهند. به این ترتیب این ایل هم اکنون در شهرستان طارم (استان زنجان) و بخش عمارلوی شهرستان رودبار در استان گیلان نیز وجود دارند.
تالش
نام قومی است که در شمال غرب گیلان و و در بخش جنوبی جمهوری آذربایجان و استان اردبیل (عنبران نمین ) ساکن هستند و به زبان تالشی گویش می کنند. مردم تالش را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:
1. مردم یکجانشین که در روستاها و شهرها زندگی می‌کنند و پیشه‌شان کشاورزی است و به آنها "تالش" می‌گویند.
2. ساکنان مناطق کوهستانی که پیشه آنها دامداری است و اصطلاحا "گالش" نامیده می‌شوند.
زبان تالشی یکی از زبانهای شمال‌غربی ایرانی است که همریشه با زبانهای کرانه خزر همچون گیلکی و مازندرانی است ولی با آنها تفاوت دارد.
منابع
1- پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
2- ایرانشناسی، تنظیم از بهدا فرهنگ، سایت ایراس، 14 اسفند 1385
3- اطلس جغرافیایی استانهای ایران؛ تهران: مؤسسه گیتاشناسی، ۱۳۸۳
4- درگاه ملی آمار
5- خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)
6- پایگاه اینترنتی تبیان
پاسخ با نقل قول
که ماد اباییم(میشیم)
جزء هیچ کدوم نبودم ...
